Ingimundur Bergmann

Samgönguráðherra ritar pistil í Morgunblaðið 23.04.2020 og kemst að þeirri niðurstöðu að best sé að borða íslenskt.

Hefði hann ritað pistilinn haustið 2015, hefði hann eflaust komist að þeirri niðurstöðu að það væri nú ekki svo nauið, hvort étið væri íslenskt eða útlenskt.

Afstaða manna (sumra) fer nefnilega talsvert eftir því hvert og hvaðan vindurinn blæs í það og það skiptið.

Sú var tíð að ráðherrann, sem þá var landbúnaðarráðherra, byrsti sig við bændur sem voru þeirrar skoðunar sem hann er í dag, en kannski ekki á morgun eða hinn, og sagði með þjósti eitthvað á þá leið að þeir yrðu bara að spjara sig og standa sig í samkeppninni við innflutning á landbúnaðarafurðum frá ESB.

Vel að merkja, öðrum afurðum en lambakjöti, því til þess voru nefnilega hrútarnir skornir, að það átti að flytja út kindakjöt til Evrópusambandsins, en þaðan átti hinsvegar að flytja inn til Íslands ,,í staðinn” eins og það var orðaða, alifugla-, nauta- og svínakjöt auk osta.

Og þá var nú ekki verið að hafa áhyggjur af fjölónæmum bakteríum, né bændum, þ.e.a.s. öðrum en sauðfjárbændum, því á framsóknarbænum hafa menn alltaf miklar áhyggjur af blessaðri sauðkindinni. Nema að vísu ekki þegar hún ráfar um hálfsoltin og hrakin á íslenskum gróðursnauðum heiðum.

Framsóknaráhyggjur ná ekki þangað.

Það er nefnilega svo gaman að smala á haustin og kindin er jú, eins og flestir vita, til skemmtunar og reyndar líka til þess að ríkissjóður hafi eitthvað almennilegt við peningana að gera.

Þegar að þrengir getur verið gott að vel sé búið; að eggin séu ekki öll í einni körfu, og nú sést hve rétt það er.

Samkvæmt því sem lesa má í vefritinu Kjarnanum, bregður svo við að Landsvirkjun greiðir 10 milljarða arð í ríkissjóð.

Vissulega er það sem dropi í það útgjaldahaf sem ríkissjóður stendur frammi fyrir þessa dagana, en eigi að síður: það munar um allt.

Og þá verður manni hugað til þeirra sem hafa haldið uppi sífelldu niðurnagi í garð virkjana, virkjanaframkvæmda, orkufrekra iðjuvera (s.s. álvera); þeirra sem lagt hafa sig fram um að kippa stoðum undan íslensku samfélagi.

Allt í nafni ,,umhverfisverndar” og ósnertrar náttúru sem þeir telja sig hafa fundið upp og að sé hreint út um allt, nema þar sem mannskepnan hefur stigið fæti. Sést yfir, að það er fleira sem veldur breytingum á náttúrunni en athafnir manna.

Og að sumt er það til hins verra, en annað til hins betra.

Náttúruöflin spyrja ekki Umhverfisráðuneytið um leyfi til að bylta sér og við þekkjum jarðskjálfta og eldgos, sem valdið geta stórfelldum breytingum á örfáum dögum og vikum og stundum mánuðum. Geta jafnvel staðið yfir í enn lengri tíma.

Við erum svo heppin að framsýnt fólk hefur stigið fram og drifið af stað framkvæmdir þjóðinni til hagsbóta þegar syrt hefur í álinn og þjóðin öll eða einstakir landshlutar, hafa verið í efnahagslægðum með meðfylgjandi atvinnuleysi og rýrum kjörum.

Þannig var staðan þegar farið var í að byggja Búrfellsvirkjun og álverið í Straumsvík. Sama má segja þegar framsýnt fólk gekk fram til þess að koma atvinnulífi á Austfjörðum úr þeirri lægð sem það var búið að vera í um skeið. Niðurstaðan var að byggja Kárahnjúkavirkjun, glæsilegt mannvirki, og í tengslum við hana var byggt álverið í Reyðarfirði.

Gengið var í að virkja náttúruöflin þjóðinni til hagsbóta í þessum tilfellum og þau eru ágæt dæmi um það sem vel hefur tekist. Margt fleira mætti til taka en hér verður upptalningunni lokið í bili a.m.k., en við skulum samt ekki gleyma sjávarútvegnum, þar sem náttúruauðlind er nýtt á glæsilegan hátt og það svo að til fyrirmyndar er talin víða um heim.

Enn eru þau samt að, þau sem úr öllu vilja draga, telja flest ef ekki allt sem gert er ósæmileg inngrip í náttúruna og landið sjálft.

Náttúruöflin og náttúruna sem spyrja enga blekbusa um hvernig þau megi haga sér; gjósa og skjálfa og flæða, þegar þeim er mál og spyrja einskis.

Þar með er ekki sagt að gera megi hvað sem er og hvenær sem er, en við ættum að forðast að sökkva niður í kerfisdrepandi smásmugulega úrtölupólitík og gera það sem gera þarf til að gott sé að búa í landinu okkar.

Lifa í og af landinu og gera það á sem bestan hátt, en tryggja jafnframt að þeir sem sífellt sjá ekkert nema trén í skóginum - en alls ekki skóginn sjálfan - nái ekki að drepa allt í dróma.

Ögmundur Jónasson ritar grein í Morgunblaðið í dag (9.4.2020) og ávarpar formann Framsóknarflokksins: Hvetur hann til að fylgja sannfæringu sinni og í fljótu bragði gæti einhverjum þótt sem ekki sé nú farið fram á mikið.

Ögmund langar til að hrósa formanninum en er ekki alveg sannfærður um að rétt sé að gera það; hefur verið að fletta blöðum og tímaritum og svo er að sjá sem Ögmundur sé ekki alveg viss.

Gleðst þó yfir því að í safninu hafi hann fundið tvær ,,prýðisgóðar“ greinar eftir foringjann sem birst hafi í Morgunblaðinu í nóvember 2018 og yfirskriftir þeirra munu vera: ,,Hugsum út fyrir búðarkassann“ og hin ,,Frelsi til heilbrigðis“.

Í báðum greinunum mun formaðurinn hafa varað við innflutningi á hráu kjöti eftir því sem Ögmundur segir og í þeirri síðarnefndu hefur hann eftir Sigurði:

,,Ég lít svo á að það sé þess virði að berjast fyrir breytingum á EES samningnum til þess að vernda þá góðu stöðu sem við höfum á sviði landbúnaðar, dýraheilbrigðis og lýðheilsu. Um þetta er gríðarleg vakning um allan heim en ekki síst á Norðurlöndum. Það erfiða við þetta mál er ekki síst það að ef við leyfum tímanum að leiða í ljós hvort það hafi áhrif á lýðheilsu Íslendinga að flytja inn hrátt kjöt þá verður okkur í Framsókn engin fró í því að standa upp eftir 20 ár og segja …„I told you so“.

Og eins og sjá má gerir formaðurinn ráð fyrir að Framsóknarmenn framtíðarinnar komi til með að tala ensku.

Í greininni þar sem Sigurður hvetur til hugsunar út fyrir búðarkassann, mun standa eftirfarandi texti samkvæmt Ögmundi:
„Viljum við þakka íslenskum bændum fyrir að byggja hér upp heilbrigðan bústofn og framleiða heilnæmar vörur með því að leyfa versluninni að flytja inn hrátt kjöt og stefna lýðheilsu í hættu? Viljum við knýja þá til að stíga niður á sama plan og mörg lönd Evrópu eru að glíma við að komast út úr? Framsókn segir nei.“

Framsókn segir nei, hvorki meira né minna! Og það er meira blóð í kúnni og tilvitnunin heldur áfram:

,,Á Íslandi höfum við verið svo lánsöm að búa við þær aðstæður að íslenskar landbúnaðarafurðir eru með því heilnæmasta sem finnst í heiminum. Búfjársjúkdómar eru sjaldgæfir vegna legu landsins og vegna þess hvernig bændur hafa staðið að búskap sínum. Við erum því í einstakri og eftirsóknarverðri stöðu þegar kemur að því að kaupa í matinn. Við getum valið íslenskt og verið örugg um það að sú vara er með því öruggasta og besta sem fyrirfinnst í matvöruverslunum í heiminum.“

Bara nokkuð gott og hér getum við verið sammála.

Síðan kemur þetta:

,,Síðan breyttist eitthvað því nokkrum vikum síðar, eftir nokkra fundi í ríkisstjórn, sagði Sigurður Ingi, flokksformaður og ráðherra, skyndlega já.“

Sigurður sagði sem sé nei og síðan já. Við könnumst við það. Ögmundur veltir því fyrir sér hverju sé um að kenna og er það að vonum; telur að það geti ekki verið VG að kenna og að fyrst svo sé þá liggi Sjálfstæðisflokkurinn undir grun og spyr hvort hann hafi verið tilbúinn til að fórna lýðheilsuhagsmunum?

Ögmundur vill fá svör við því hversvegna Framsóknarflokkurinn og Vinstri græn ,,gáfust upp í málinu“ og telur sig eiga rétt á svari og greininni lýkur með brýningu:

,, En þá er líka komið að kjarna erindis míns við Sigurð Inga Jóhannsson, […]. Ef þetta var þín sannfæring sem birtist í framangreindum skrifum þínum, sem ég hef trú á að hafi verið, þá er lag núna að taka málið upp að nýju! Hafi það verið rétt hjá þér í nóvember 2018 að „ um þetta “ (þ.e. hættu á að flytja inn sýklalyfjaónæmi) sé „ gríðarleg vakning um allan heim…“ þá má víst telja að ekki hafi dregið úr þeirri vakningu nú.
Þess vegna leyfi ég mér að segja, Sigurður Ingi Jóhannsson, fylgdu sannfæringu þinni! Gerirðu það áttu lof skilið, að öðrum kosti hlýtur fyrirvarinn sem nefndur var í upphafi að gilda.“

Upphafspunktur Ögmundar er árið 2018 en Sigurður er búinn að vera lengur í pólitík en síðan þá.

Hann var til dæmis landbúnaðarráðherra árið 2015 þegar hann samdi við Evrópusambandið um auknar innflutningsheimildir af ýmsu tagi. Þar má nefna auknar heimildir til aukins innflutnings á hráu kjöti af alifuglum, svínum og nautum auk osta.

Kjötið átti á þeim tíma að vera frosið en eigi að síður hrátt, óeldað og óhitameðhöndlað og ef Ögmundur er að hugsa um að með innflutningi á hráu kjöti geti borist bakteríur, sem vissulega getur gerst, þá er rétt að hafa í huga að bakteríur allflestar geymast ágætlega í frosti og sé frosið kjöt eldað er vaninn að þýða það upp fyrst.

Þannig að þar sem formaður Framsóknarflokksins spyr og svarar með orðunum: ,,Viljum við knýja þá [íslenska bændur] til að stíga niður á sama plan og mörg lönd Evrópu eru að glíma við að komast út úr? Framsókn segir nei.“

Sagði Framsókn nei, en gerði síðan allt annað.

Pólitíkin er stundum flókin og illskiljanleg, en að Framsókn segi nei og síðan já er kunnuglegt. Minnistætt er þegar Sigurður messaði yfir bændum á Hótel Selfossi eftir gerð fyrrnefndra samninga árið 2015 og hvatti þá til að standa sig.

Við munum sem heyrðum.

Stundum falla menn í að ,,fiska í gruggugu vatni“ og nú er sem veirufaraldurinn hvetji til slíkra drauma. Drauma um afturhvarf til fortíðar.

Fortíðarþrá Framsóknarflokksins er þekkt og hefur birst í ýmsum myndum, flokkurinn hefur a.m.k. tvö andlit og er þekktur fyrir hentistefnu af margvíslegu tagi.

Vegna þess hve tvöfalt roð flokksins er, getur vel verið að fullyrðing Sigurðar Inga Jóhannssonar standist, þ.e.a.s. að Framsóknarflokkurinn hafi barist fyrir þeirri stefnu lengi að loka landamærum. En flokkurinn hefur eins og við munum, líka barist fyrir opnun landamæra og því að auka innflutning landbúnaðarvara svo sem sannaðist ágætlega árið 2015.

Mörgum er minnisstæð einlæg gleði Sigurðar eftir að hann hafði lokið samningum við ESB um mikla rýmkun fyrir innflutning á landbúnaðarafurðum. Innflutning þeirra búgreina sem líklega teljast vera ,,óhreinu börnin” í landbúnaðinum samkvæmt skilgreiningu Framsóknarflokksins.

Afurðir þeirra húsdýra sem ekki jarma og ekki ganga óheft um landið og ekki á heiðum uppi…

Því er óhætt að segja að öllu megi nú nafn gefa og líklega má segja að hér eigi vel við brot úr slagara, þar sem segir ,,bara þegar hentar mér” þegar því er haldið fram af formanni flokksins að:

,,„Framsóknarflokkurinn hefur barist fyrir þessari stefnu mjög lengi [,,að leggja áherslu á innlenda framleiðslu“]. Ég held að nú muni hljómgrunur fyrir slíkum sjónarmiðum vaxa og menn skilja af hverju við höfum verið að leggja áherslu á innlenda framleiðslu og þar með stuðning við bændur.“”(!)

Og síðan:

,,„Ég held reyndar að fyrirtækin okkar, og þá er ég ekki að tala um einstaka bændur því þeir eru í raun lítil fyrirtæki, heldur er ég að tala um afurðastöðvar í landbúnaði, enn frekar í sjávarútvegi, hafi ekki nægjanlega verið að horfa á nýsköpun, sækja fjármagn og koma með fjármagn og ýta undir þær hugmyndir sem þar eru.“

Ekki bændur því þeir eru lítil fyrirtæki, ekki menn sem reka lítil fyrirtæki og þetta er líka nokkuð gott: ,,sækja fjármagn og koma með fjármagn”.

Stjórnmálamenn tala stundum einkennilega, enda eru þeir að ,,prédika” og ,,boða” og við erum vön því!

Ekki er gott að segja hvað er best í þessu, en ef það sem kemur á eftir er ekki gott gullkorn, þá notum við bara einhverja ódýrari málma til viðmiðunar:

„Við eigum að forðast það að merkja alla peningana inn í háskóla á höfuðborgarsvæðinu. Ég held að við verðum að horfa á það að koma nýsköpunarfjármunum lengra út á land.“

Er ekki verið að skjóta föstum skotum á varaformann Framsóknarflokksins og menntamálaráðherrann?

Í Morgunblaði dagsins (20.03.2020) er viðtal við nýlega kjörinn formann Bændasamtaka Íslands. Nú skal það ekki fullyrt hér að viðtalið sé endanlega lýsandi fyrir það sem koma skal.

Formaðurinn er nýlega tekinn við formennsku í samtökunum og vel getur verið að hann sé ekki fyllilega búinn að ,,máta stólinn” ef svo má segja. Þannig er, að Bændasamtökin eru ekki heildarsamtök landbúnaðarins í raun og hafa ekki verið um áratugaskeið, þó svo að reynt hafi verið að láta svo út líta. Nema að þarsíðasti formaður reyndi að breyta því að nokkru, og gerði sér far um að hafa samstarf og samvinnu við greinarnar sem alla tíð hafa verið utanveltu í samtökunum, þ.e.a.s. allar nema sauðfjárræktina, nautgriparæktina og garðyrkjuna og í þessari röð, og kannski hefur hrossaræktin fengið að fylgja með á góðum stundum.

Í fyrrnefndu viðtali bendir hinn nýkjörni formaður á, að vegna ástandsins sem er í heiminum vegna COVIT-19 finnist honum jákvætt, ef ríkisstjórnin sýni landbúnaðinum skilning. Og segir: ,,[…] Bændasamtökin og Samtök garðyrkjubænda haf[a] kallað eftir því að brugðist verði strax við takmörkun á innflutningi grænmetis með því að bæta í niðurgreiðslu flutnkostnaðar rafmagns og auka landgreiðslur til útiræktunar grænmetis. Þannig sé hægt að auka framleiðslu innanlands en það taki tíma.(svo!) Þá hafi Bændasamtökin óskað eftir auknum framlögum til Ráðgjafarþjónustu landbúnaðarins vegna þeirrar vinnu sem hún hafi lagt í vegna faraldursins en ekki sé hægt að innheimta hjá einstökum bændum.”

Formaðurinn var kjörinn á Búnaðarþingi nýlega og kemur úr röðum garðyrkjubænda og samkvæmt því sem hér segir er hugur hans talsvert bundinn við þá búgrein. Vill að ríkið takmarki innflutning á grænmeti og bæti í niðurgreiðslur til þeirrar greinar. Auk þess telur hann þörf á að fá framlög til styrktar rekstri Ráðgjafarþjónustu landbúnaðarins vegna vinnnu sem hún hafi ,,lagt í vegna faraldursins”. Hver sú vinna er eða var, kemur ekki fram í fréttinni, en fróðlegt hefði verið að fá það fram.

Það er kunnara en frá þurfi að segja að ein búgrein hefur fram til þessa verið rekin að stórum hluta, ef ekki stærstum, af ríkinu. Og nú er svo að sjá sem hinn nýkjörni formaður Bændasamtakanna og sá sem kemur úr garðyrkjunni, vilji koma þeirri búgrein í flokk með þeirri grein landbúnaðarins.

Óskandi að það sé ekki rétt skilið, en ef af verður: að þá fari ekki á sama veg og með þá sem nú er rekin með opinberri markaðsskrifstofu til útflutnings- og innanlandsbrölts við markaðssetningu afurðanna.

Að minsta kosti má reikna með því, að grænmetið verði ekki ræktað á uppblástnu hálendinu.

Verði það úr og að á sama veg fari, er sem ekkert hafi breyst við kjör til formennsku í samtökum bænda; við að fá til forystu fulltrúa úr annarri búgrein en sauðfjárræktinni, annað en, að nú verði það garðyrkjan í stað sauðfjárræktarinnar verði sett í fyrsta sætið og í framhaldinu á fjálög ríkisins.

Fari svo, eru vonir um að samtökin þróist til Bændasamtaka allra bænda, í stað hluta þeirra, farnar út um þúfur.

Á það hefur margoft verið bent af talsmönnum bænda og fleirum að ,gott væri heima hvað‘, að rétt væri af íslenskri þjóð að halla sér að íslenskum afurðum, en við misjafnar undirtektir.

Aðrir segja sem svo að það skerði kjör fólks að eiga ekki kost á að kaupa og neyta erlendra landbúnaðarafurða. Það er gilt sjónarmið svo langt sem það nær og ljóst er að ef innflutningur á erlendum landbúnaðarvörum væri einfaldlega bannaður, svo sem gert er í raun með t.d. kindakjöt, veldur það einkennilegri stöðu á markaði, svo það sé nú pent og gætilega orðað.

(Það þarf ekki að fjölyrða um ríkisreksturinn á sauðfjárræktinni, hvert hann er kominn og til hvers hann hefur leitt. Nægir þar að nefna markaðsinngrip, ofbeit, ríkisstyrki til gæludýrahalds, ríkisrekna markaðsskrifstofu til útflutnings og innanlandssölu, gríðarlega flókið og ógegnsætt styrkjakerfi, ,,gæðastýringu“ sem er nafnið tómt og fleira mætti til telja.)

Vegna viðskiptahagsmuna þjóðarinnar varðandi útflutningsvörur, var samið um innflutningsheimildir á landbúnaðarvörum fyrir nokkrum áratugum. Og síðan aukið við er núverandi formaður Framsóknarflokksins samdi um auknar heimildir fyrir innflutning á alifuglakjöti, nautakjöti, svínakjöti og ostum, í von(?!) um aukinn útflutning á kindakjöti til ESB. Sem ekki gekk eftir, enda engan markað að finna fyrir kindakjöt í því viðskiptasambandi, þ.e. markað sem greitt getur framleiðslukostnaðarverð íslensks kindakjöts.

Á endanum eru það neytendur sem ráða úrslitum og kaupa afurðir okkar bændanna ef verð og gæði afurðanna eru í lagi. Samt má ekki gleyma því að skilyrði þurfa að vera sem jöfnust hérlendis og í þeim löndum sem flutt er inn frá. Þar vantar mikið uppá, á mörgum sviðum og það er t.d. ekki tryggt að neytendur meti það sem skyldi, að ýmsar kröfur sem gerðar eru til framleiðslunnar og framleiðsluskilyrða eru strangar hér en þar.

Þeir vita sem rétt er að við höfum flest lifað af evrópskar landbúnaðarafurðir og það þó úr suður Evrópu væru!

Eða hafa lent í því líkt og undirritaður í veirufáti(!), að grípa danskar svínakótilettur í íslenskum umbúðum, en merktum sem danskar væru með örletri! Þær reyndust reyndar góðar svo sem við var að búast, en eigi að síður mun ég gæta mín betur næst!

Tryggjum svo sem unnt er að staða íslenskra bænda sé sambærileg við það sem gerist best. Hættum óþörfum ríkisrekstri og stöndum saman um íslenskt samfélag á sem heilbrigðustum grunni og eftir því sem við höfum best vit á.

Gerum eðlilegar og sanngjarnar kröfur til íslenskrar framleiðslu og búum henni sem best samkeppnisskilyrði. Munum að við búum á eyju í miðju N-Atlantshafi og því verður ekki breytt, nema með því að flytja af henni og það viljum við fæst og ekki nóg með það: það er fjöldi fólks sem vill flytja til okkar og telur að hér sé gott að búa.

Tökum því fagnandi og metum sem vert er, að hafa verið svo heppin að verða til í þessu góða landi.

Og vel á minnst: förum vel með landið okkar, og betur með það á morgun en í gær!

Hjólbörur úr steinsteypu.

Sem barn man ég eftir stórum þungum heimasmíðuðum hjólbörum, sem voru með hjóli sem var lítið járnhjól úr steypujárni með gegnheilum og þunnum gúmmíborða.

Sá sem átti þessar börur var afi minn, stór og sterkur maður sem fór létt með að nota þetta verkfæri og það þó fullar væru af möl; hafði smíðað þær og raðað saman með því sem til var, enda efnin lítil en sjálfsbjargarviðleitnin næg. Fólk af þeirri kynslóð sem í heiminn kom um þar-síðustu aldamót reyndi að bjargast með því sem bauðst og hrópaði ekki í sífellu á aðra sér til bjargar eða til að kenna um.

Einkabíllinn var gamall Pontiac, sem við fórum á allar okkar ferðir og ég hafði það hlutverk að skipta í ,,þriðja“, svo því sé nú ekki gleymt! Sat vitanlega frammí og amma afturí og sjálfsagt hafa þau bæði haft lúmskt gaman að litla barnabarninu. Þetta var á þeim árum þegar ekki var búið að njörva samfélagið niður með reglugerðabunkum sem enginn sér yfir, né skilur til fulls.

Bílnum breytti afi minn síðan í pallbíl með því að skera aftan af húsinu, enda orðinn leiður á að troða þungum gaskútum inn í bílinn fyrir framan aftursætið. Hann var járnsmiður og var stundum að gera eitt og annað fyrir aðra, auk þess sem hann vann í Vélsmiðjunni Héðni hf.

En aftur að hjólbörunum.

Það er algjörlega útilokað að honum afa mínum hefði komið til hugar að smíða sér hjólbörur úr steinsteypu, því þó stór, sterkur og hraustur væri, hefði hann talið það óðs manns æði!

Afi var ekki menntaður í nýjustu tækni og vísindum þeirra tíma sem við sem nú erum á dögum, lifum á, en viss er ég um að hann hefði sett mörg spurningarmerki við að búa til bíla þar sem í væri troðið í hvert skúmaskot níðþungum rafgeymum til að rennireiðin kæmist með nokkrar hræður smá spotta og yrði þar síðan um langan tíma í hleðslu til að hægt væri að endurtaka leikinn og þannig koll af kolli.

Enn er ekki búið að finna upp rafgeymi sem er álíka þungur og bensíngeymir og inniheldur sambærilega orku og hann. Þetta vita allir sem vilja vita og jafnvel líka íslenskir ráðamenn sem gera það sér til öflunar vinsælda að fella niður skatta og gjöld af rafbílum, sem eru því miður mislukkuð fyrirbæri sem munu renna sitt skeið og hverfa, nema til komi uppfinningar sem engum sögum fer af.
Missum samt ekki móðinn, því líklegt er að lausnir séu handan við hornið t.d. í líki vetnis og metan og verði það raunin, mun sú lausn duga fyrir lítil sem stór ökutæki og brenna því sem er til óþurftar í andrúmsloftinu.

Skattleggjum rafbílana svo sem eðlilegt er með tilliti til vegaslits og gjalda sem eru lögð á önnur ökutæki og hættum að auka mismunun í samfélaginu með niðurfellingu gjalda fyrir þau efnameiri, á kostnað þeirra sem minna hafa handa milli.

Í fyrradag hitti ég veitingamann sem hafði verið með veitingastarfsemi á eyju í Miðjarðarhafi.

Sá hafði ekki getað fengið íslenskt dilkakjöt sem hann var vanur að heiman og þótti gott; vildi það hins vegar gjarnan og vissi að meira en nóg væri til af því.

Fyrst ekki var hægt að fá það íslenska suður þar, brá hann á það ráð að kaupa nýsjálenska lambahryggi sem voru í boði í heildsölunni sem hann var í viðskiptum við.

Úrbeinaði þá og gerði af þeim máltíðir eftir því sem best hann kunni.

Vegna þess að þessi fyrrverandi veitingamaður var af íslensku bergi brotinn og þekkti vel til íslensks lambakjöts, spurði ég hann hvernig það nýsjálenska hefði komið út, samanborið við það íslenska.

Afar vel, sagði hann og satt best að segja, betra og hryggirnir stærri vel fylltir og góðir í alla staði.

Og bragðið og mýktin, spurði ég, og lék forvitni á að vita hvort hins íslenska kryddjurtabragðs af hálendinu hefði ekki verið saknað.

Bara mjög gott og ef eitthvað var miklu betra, var svarið.

Ég renndi niður mínu íslenska stolti með íslensku Pepsí Max og spurði hvort það hefði nokkuð verið seigt?

Nei alls ekki.

Þar fór það!

Ræddum dálítið saman um seigt íslenskt lambakjöt í framhaldinu og sífellt lækkaði í Pepsí- flöskunni minni, sem nú er á leiðinni í endurvinnslu.

Guðfinna Harpa Árnadóttir formaður Landsambands sauðfjárbænda, ritar grein í Fréttablaðið til andsvara við grein sem Guðmundur Steingrímsson hafði áður ritað í sama blað.

Lesa má út úr grein Guðfinnu, að sauðfjárrækt er landbúnaður og að íslenskur landbúnaður er sauðfjárrækt og ætti það ekki að koma mörgum á óvart sem þekkja til.

Guðfinna segir sauðfjárræktina vera: ,,samofin einni af okkar helstu útflutningsgreinum, ferðaþjónustunni” og virðast þau tengsl vera með einhverjum dularfullum hætti og þó ekki, því ferðamennirnir munu hafa smakkað lambakjöt samkvæmt könnun sem framkvæmd var af Icelandic Lamb og niðurstaðan varð sem vænta mátti: að það hefðu margir þeirra gert, þ.e. smakkað.

Nokkuð var fjallað um þessa merkilegu niðurstöðu í Bændablaðinu á sínum tíma og komst ritstjóri blaðsins m.a. að eftirfarandi niðurstöðu í umfjöllun sinni um málið:

,,Engin leið er að segja nákvæmlega til um hver neysla erlendra ferðamanna hefur verið á innlendu alifuglakjöti vegna þess að 11% af heildarsölunni er innflutt kjöt. Ekki frekar en hver neyslan hefur verið á innlendu nautakjöti eða svínakjöti.”

Sem sagt ,,engin leið“ komast að því hver neyslan væri á þessum kjöttegundum vegna þess að þær væru líka fluttar inn. Rétt er í þessu sambandi að rifja upp að erlendu ferðamennirnir voru ekki spurðir um neyslu að öðru leyti en því hvort kjötið hefði verið smakkað.

Bændablaðið hélt síðan áfram umfjöllun sinni og upplýsti lesendur um eftirfarandi:

,,Könnun Gallup sýndi að 57% erlendra ferðamanna hafi smakkað lambakjöt, en 41,7% nautakjöt og 25,3% svínakjöt.”

Það er sem sagt ekki hægt, en er samt hægt!

Og tökum nú eftir, að ekki var spurt um þá kjöttegund sem mest er neytt af, það er að segja alifuglakjöt.

Líklegt er að í framtíðinni verði þessi könnun notuð sem skólabókardæmi um það hvernig ekki eigi að vinna könnun af þessu tagi. Það er að segja, ef hún þá verður talin þess virði.

Sauðfjárræktin, sem er til umræðu í greinum Guðfinnu og Guðmundar er í miklum vandræðum. Vandræðum sem stafa af því að enginn markaður finnst sem greitt getur það verð sem þarf fyrir þann þriðjung framleiðslunnar sem er umfram innanlandsþörf og sem er haldið uppi með greiðslum úr ríkissjóði.

Treyst er á að ríkissjóður greiði í fyrsta lagi það sem þarf til að varan seljist (beingreiðslur, gæðagreiðslur(!), ullartillegg o.fl.), en einnig það sem þarf til að eitthvað hafist fyrir útflutninginn sem um nokkur ár hefur numið um 1/3 af framleiðslunni.

Annar vandi er síðan undirliggjandi, þ.e.a.s. að framleiðendurnir neita að horfast í augu við vandamálið. Horfast ekki í augu við að of mikið sé framleitt, að erlendir markaðir skili ekki því verði sem þarf. Horfast ekki í augu við að búskaparhættirnir séu úreltir og ekki vænlegir til vinsælda. Að það sé t.d. ekki sjálfsagt, að aðrir girði sig af til að verjast fénaðinum sem þeir búa með en ekki öfugt, og að ekki sé eðlilegt að ríkissjóður sé að styrkja fólk sem stundar búgreinina sem sport en ekki sem atvinnuveg og fái síðan greiðslur úr ríkissjóði jafnt og þeir sem eru að reyna að skapa sér atvinnu af henni og síðast en ekki síst: Að kindum sé haldið til beitar á hálendi sem er að fjúka upp vegna skertrar gróðurþekju (og fleira mætti til telja).

Auðvitað þarf að vera matvælaframleiðsla í landinu, en það er af og frá að hana þurfi að stunda í stórum stíl sem gjafagjörning til útlanda og með dýrategund sem gefur af sér afar litlar afurðir á hverja framleiðslueiningu, fer illa með gróður og helst ekki innan girðinga nema að þær séu af dýrustu og vönduðustu gerð.

Formanns Landsambands sauðfjárbænda bíður það erfiða verkefni að finna farsæla leið til að leiða félaga sína út úr vandanum. En ekki að berjast í því, að halda þeim sem fastast inni í gildrunni sem þeir eru fastir í og vitanlega verða þeir stjórnmálamenn og stjórnmálaöfl, sem ábyrgð bera á að svo er komið sem komið er, að horfast í augu við stöðuna eins og hún blasir við.

Víst getur sú staða komið upp eins og dæmin sanna, að Ísland einangrist frá umheiminum að einhverju leiti. Sagan sýnir að það hefur gerst, en ef það gerist þá felst lausnin ekki í takmarkalítilli sauðfjárrækt. Málið er mun flóknara en svo.
_ _ _

Að lokum vil ég leyfa mér að birta þessa klippu úr grein Guðfinnu Hörpu til umhugsunar:

,,[…] skautað [er] framhjá flestum rökum fyrir því að styrkja innlenda landbúnaðarframleiðslu [í grein Guðmundar]. […] rök eins og eflingu atvinnu á Íslandi og þá sérstaklega atvinnu í dreifbýli […]. Um eða yfir 10 þúsund íslensk störf eru í landbúnaði eða tengd landbúnaði. Þessi störf skila ríki og sveitarfélögum tekjum eins og önnur störf. […]”

Síðan segir:

,,[…]lambakjötsframleiðsla, er samofin einni af okkar helstu útflutningsgreinum, ferðaþjónustunni í gegnum metnaðarfulla veitingaþjónustu […] og er þar með verulega gjaldeyrisskapandi.”

Gott væri að fá frekari útskýringu á þessu, þ.e.hvernig lambakjötsframleiðsla verður gjaldeyrisskapandi?
C540E7687AAC39213EB7F4309FE538D6